ဒီႏိုင္ငံမွာ ဖ်က္အားျပင္းတဲ့ ငလ်င္ ငါးခုပဲလႈပ္ခဲ့ဖူးေသးတယ္။ ၁ ။ ။ ၁၈၃၉
ခု၊ မတ္ ၂၁ နဲ႕ ၂၃ တုန္းက လႈပ္ခဲ့တဲ့ အင္းဝ ငလ်င္။ အင္းဝ၊ အမရပူရနဲ႕
စစ္ကိုင္းတို႕မွာ လူ ၃ဝဝ-၄ဝဝ ေသတယ္။ ၿမိဳ႕႐ိုးျပာသာဒ္နဲ႕
နန္းေတာ္ေဟာင္းေတြၿပိဳတယ္။ ၿမိဳ႕ေထာင့္ေစတီေတြလဲၿပိဳတယ္။
မင္းကြန္းပုထုိးေတာ္ႀကီး ပ်က္ စီးတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ငလ်င္ငယ္ေတြ ေျခာက္လ
ေလာက္ဆက္လႈပ္ခဲ့သတဲ့။
၂ ။ ။ ၁၉၁၂ ခု၊ ေမ ၂၃ မွာ လႈပ္တဲ့ ေမၿမိဳ႕ငလ်င္။ J.C
Brown (၁၉၁၄) က ဒါဟာေက်ာက္ ၾကမ္း ျပတ္ေရြ႕ေၾကာင့္လို႕ေျပာ တယ္။ ရစ္ခ်တာပမာဏ
(၈) ေလာက္ရွိတယ္။ လူေနက်ဲပါး တဲ့ေနရာမွာ လႈပ္ခဲ့တာေၾကာင့္
ပ်က္စီးမႈနည္းတယ္။
၃ ။ ။ ၁၉၃ဝ-ေမ ၅ ရက္မွာ လႈပ္ လိုက္တဲ့ ပဲခူးငလ်င္။ ရစ္ခ်
တာပမာဏ ၇.၃ ရွိတယ္။ ပဲခူးၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္ မိုင္ ၂ဝ ေလာက္ကို ဗဟိုျပဳတယ္။ လူ
၅ဝဝ ေလာက္ ေသေၾကခဲ့ တယ္။ ဒါဟာ စစ္ကိုင္းျပတ္ ေရြ႕ရဲ႕ ႐ုတ္တရက္လႈပ္ရွားမႈ
ေၾကာင့္လို႕ဆိုတယ္။
၄ ။ ။ ၁၉၅၆ ခု၊ ဇူလိုင္ ၁၆ ရက္မွာ လႈပ္သြားတဲ့
စစ္ကိုင္းငလ်င္။ ရစ္ခ်တာျပင္းအား-၇ ရွိ တယ္။ လူ ၅ဝ ေလာက္ေသ ၿပီး
စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕လဲ ေတာ္ေတာ္ ပ်က္သြားတယ္။
၅ ။ ။ ပုဂံငလ်င္။ ၁၉၇၅ ခု၊ ဇူလိုင္
၈ ရက္ေန႕မွာ လႈပ္ခဲ့တာ။ ျပင္း အား ၆.၈ ပဲရွိတယ္။ ဒါေပ မယ့္
ေရွးေဟာင္းဘုရား ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ား ထိခိုက္ပ်က္စီး သြားတယ္။ လူအေသ အေပ်ာက္
မရွိဘူး။
ဆိုေတာ့ကာ ဒီကေန႕ လူေျပာ သူေျပာ သိပ္မ်ားေနတဲ့ စစ္ကိုင္းျပတ္
ေရြ႕တို႕၊ ငလ်င္ႀကိဳတင္ခန္႕မွန္းတာ တို႕ ၿမိဳ႕ျပရဲ႕ ငလ်င္ေျမပံုထုတ္ေနတာ
တို႕ဆိုတဲ့ ငလ်င္ကိစၥ အဝဝေတြဟာ သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ခ်ီၾကည့္ရင္၊
တကယ့္မွတ္တမ္းေတြနဲ႕ ခ်ိန္ထိုး ၾကည့္ရင္၊ လွံဖ်ားပုစဥ္းနားသလို ျဖစ္
ေနတာေတြ႕ရေပလိမ့္မယ္။ ငလ်င္ဘယ္ေတာ့လႈပ္မယ္၊ ဘယ္ေလာက္
ျပင္းျပင္းလႈပ္မယ္ဆို တာ ဘယ္သူမွေကာင္းေကာင္းမသိႏုိင္ ေသးဘူး။
ဘယ္ပညာရွင္ကမွ တပ္ အပ္မေျပာႏိုင္ေသးဘူး။ ဒီလိုဆုိရင္
ေျပာင္းျပန္ယူဆႏုိင္တာက ငလ်င္ဆုိ တာ လႈပ္ခ်င္လႈပ္မယ္၊ မလႈပ္ခ်င္ မလႈပ္ဘူး။
ငလ်င္ဇုန္ထဲမွာက်ေရာက္ ေနတယ္ဆိုတိုင္းလဲ လႈပ္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ဟိုး-
ေျမႀကီးေအာက္ က အနက္႐ႈိင္းဆံုးေနရာေတြကစတဲ့ ဇာတ္လမ္းကို ခန္႕မွန္းဖို႕
ခုထိမတတ္ ႏုိင္ေသးဘူး။ ျပတ္ေရြ႕ရွိတိုင္းလဲ ငလ်င္မလႈပ္ ဘူး။
အေၾကာင္းတိုက္ဆုိင္မႈရွိမွ လႈပ္ တာ။
ေနာက္တစ္ခုက ဘယ္ေလာက္ ပဲ
ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ ျပင္ဆင္ ဘယ္ ေလာက္ပဲ ခိုင္ခံ့လံုၿခံဳေအာင္စီစဥ္ စီစဥ္
အလံုးစံုျပည့္ဝတဲ့ ကာကြယ္မႈမရႏိုင္ ဘူး။ သဘာဝကိုအန္တုရတာမလြယ္ ဘူး။
လႈပ္ၿပီေဟ့ဆိုတာနဲ႕ ၿပီးၿပီ။ အား လံုးဘံုးဘံုးလဲပဲ။ တကယ္လႈပ္ေတာ့ လဲ
ဘယ္သူမွ ဘာမွမတတ္ႏိုင္ဘူး။ ကယ္ဆယ္ေရးကိုပဲ လုပ္ၾကရေတာ့ တာ။ ငလ်င္ဆုိတာက
အခ်ိန္မေရြး လုပ္ႏိုင္တယ္လို႕ေျပာႏိုင္သလို၊ လႈပ္ တိုင္းလဲ
အလံုးစံုပ်က္သုဥ္းတာမဟုတ္ ဘူးလို႕လဲေျပာႏိုင္တယ္။ ငလ်င္ရဲဲ႕ သဘာဝကိုက
အေၾကာင္းအရာေထြ ျပားလြန္းတယ္။ ေခ်ာ္ရည္ပူေတြက အက္ေၾကာင္းေတြထဲ
႐ုတ္ျခည္းတိုး ဝင္တာမ်ဳိးကအစ ေပါေလာေမ်ာေန တဲ့ ေျမထုခ်ပ္လႊာ ႏႈတ္ခမ္းစြန္း
အခ်င္းခ်င္း ဖိႀကိတ္တြန္းထိုးမိတာ မ်ဳိးအလယ္ ပင္လယ္ေအာက္ခင္း ၾကမ္းျပင္ထဲက
စံု႕စံုတက္လာတဲ့ Mid- Ocean Range ေတြမွာ ေပါက္ ကြဲမႈေတြျဖစ္တာအဆံုး
ငလ်င္လႈပ္ႏိုင္ တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ျပည့္ျပည့္စံု စံုရွိတယ္။ အေပၚယံ Surface
မွာ ျမင္သာ ထင္သာရွိတာကေတာ့ လူေျပာသူေျပာ မ်ားေနတဲ့ ျပတ္ေရြ႕ေတြပဲေပါ့။
ဒီမွာ နားလည္မႈလြဲေနတာက ျပတ္ေရြ႕ကိုပဲ ေၾကာက္စရာႀကီး အႏၲရာယ္ျပဳမယ့္
ကိစၥႀကီးအျဖစ္ ေရးေန ေျပာေနၾက တာပဲျဖစ္တယ္။ ျပတ္ေရြ႕က သူ႕ဘာ
သာသူေနေနတာပဲေလ။ အခ်ိန္ျပည့္ စကၠန္႕နဲ႕အမွ် ျပတ္ၿပီးဒုကၡျဖစ္ေလာက္ေအာင္ ေရြ႕ေနတာမွ မဟုတ္ပဲ။
ခုကာလ မီဒီယာေတြဟာ ဘယ္မွာ ၾကည့္လိုက္ ၾကည့္လိုက္ ထစ္ကနဲရွိ ငလ်င္ကိုပဲ
တို႕ခ်င္ထိခ်င္ ေနၾကတယ္။ ထစ္ကနဲရွိ စစ္ကိုင္း ျပတ္ေရြ႕ကိုပဲ
မ်က္ေစာင္းထိုးေနၾက တယ္။ တာဝန္ရွိပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ ပညာ ရွင္ေတြကို
ေတြ႕ေမးေမးၿပီးေရးၾက တယ္။ ေမးသူကေမးေတာ့ ေျဖသူ ေတြကလဲ ျပည့္စံုေအာင္ေျဖတယ္။
မွတ္တမ္းမွတ္ရာရွိတဲ့အတိုင္း၊ ႐ုပ္ပံု ေျမပံုေတြနဲ႕ ရွင္းျပတယ္။ မွန္တယ္။
ပညာရွင္ေတြက ဒီအတိုင္းပဲေျပာမွာပဲ။ ေရးသူက အတိုင္းအဆ ခန္႕မွန္း
ေရးဖို႕လိုတယ္။ မထိတ္သာမလန္႕သာ ျပဴးျပဴးၿပဲၿပဲႀကီးေတြေရးလိုက္တဲ့အခါ
ဖတ္ရသူေတြခမ်ာ မနက္ဖန္ပဲလႈပ္ ေတာ့မွာလိုလို။ သဘက္ခါပဲ လႈပ္ ေတာ့မွာလိုလို။
ကိုယ့္အိမ္ေအာက္ တည့္တည့္မွာပဲ ငလ်င္ဗဟိုခ်က္ ေရာက္ေနတာလိုလို။ စစ္ကိုင္း၊
မႏၲေလးမွာေတာ့ မေနသင့္ေတာ့ဘူး လိုလို။ အသက္ကို ဖတ္ရြက္နဲ႕ထုပ္ ထားရေတာ့မလို
စိုးရိမ္သူေတြက စိုးရိမ္ေနၾကသေပါ့။
တကယ္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕
ငလ်င္သမိုင္းမွာက ခုနေျပာတဲ့ ငါးခု ေလာက္ပဲ ဖ်က္အားျပင္းတယ္လို႕
သတ္မွတ္ခံရတာဆိုေတာ့ ရက္စြဲအရ ၁၈၃၉ ခုႏွစ္ကေန (၁၉၇၅ ခုႏွစ္
ေနာက္ဆံုးဆိုေပမယ့္) ဒီကေန႕ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇၂ ႏွစ္
အေတာအတြင္းမွ ငါးႀကိမ္ပဲ ဖ်က္အားျပင္း ငလ်င္နဲ႕ႀကံဳခဲ့တယ္။ ဒါဆိုရင္ ၃၄
ႏွစ္ေက်ာ္မွ တစ္ႀကိမ္ပဲ ႀကံဳတဲ့ စာရင္းဇယားျဖစ္တယ္။ (မေန႕တစ္ေန႕ကေတာ့
တာေလငလ်င္ လာသြားပါရဲ႕)။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တစ္ႏုိင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႕
အေနနဲ႕ေတာ့ ငလ်င္ ကိုေၾကာက္စရာမလိုဘူး။ မလႈပ္ႏိုင္ ဘူးလို႕ပဲ သေဘာထားမယ္။
အထူး သျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီး ရန္ကုန္-မႏၲေလး ေနျပည္ေတာ္ စသျဖင့္ေပါ့။
လႈပ္လဲၿငိမ့္႐ံုကေလးပါ။ ငလ်င္နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး စိတ္တံုးတံုးခ်ႏိုင္တာက ၃၄
ႏွစ္မွ တစ္ႀကိမ္လႈပ္မွာ ႀကိဳမသိ ႏုိင္လို႕ ပူစရာမလိုဘူး။ တကယ္လႈပ္ ေတာ့လဲ
သိလိုက္မွာမဟုတ္လို႕ ပူေန လဲ အလကားပဲ။ ငလ်င္ကုိ အေမရိ ကန္ကလဲ မႏိုင္ဘူး။
ဂ်ပန္ကလဲ မႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ ဘာမွပူမေနနဲ႕။ ကိုယ့္တစ္သက္ေတာ့ ျပင္းျပင္းႀကီး
လႈပ္မွာမဟုတ္ဘူးလို႕ပဲ စိတ္တံုးတံုးခ် ထားရေအာင္။ ဒါမွသက္သာမယ္။
ေရးသူကေရးတိုင္း လိုက္ခံစားေနရ ရင္ ညညအိပ္ေပ်ာ္ဖြယ္ရာမျမင္...။
အကိုးအကား ။
။ ''သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ ေရလိႈင္းႀကီးမ်ား ဆူနာမီ'' ျပဳစုသူ ။ ။
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒ ဌာနႏွင့္ ပုသိမ္တကၠသိုလ္ဘူမိေဗဒ ဌာန။
ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန အဆင့္ျမင့္ပညာဦးစီးဌာန(၂ဝဝ၅) ၾသဂုတ္။
တကၠသိုလ္မ်ားပံုႏွိပ္တိုက္။
သင့္ေနာ္
