အီဂ်စ္မွာ
မူဘာရက္ ျပဳတ္က်သြားတယ္။ ဆႏၵျပမႈကို လူငယ္ေတြ ဦးေဆာင္တယ္။ ဆႏၵျပပြဲ
ကာလမွာ အီဂ်စ္ တပ္မေတာ္ဟာ ကိုင္ရိုၿမိဳ႕ လမ္းေတြေပၚမွာ ေနရာယူ ထားေပမယ့္
ဆႏၵျပသူ ေတြကို ပစ္ခတ္တာ မရိွဘူး။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အီဂ်စ္ တပ္မေတာ္ ကပဲ
ႏုိင္ငံေတာ္ အာဏာကို လႊဲယူလိုက္တယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ
ျမန္မာ့ အတုိက္အခံေတြ အတြက္ သည္းေျခႀကိဳက္ ဇာတ္လမ္းေလး ျဖစ္ခဲ့တယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကေတာ့ ျပည္ေထာင္စုေန႕ အခမ္းအနား အၿပီး သတင္းေထာက္
တစ္ဦးရဲ့ ေမးခြန္း ကို ေျဖၾကားရာမွာ “လူေတြ ေသာင္းသိန္းခ်ီ ဆႏၵျပၾကေပမယ့္
အီဂ်စ္ တပ္မေတာ္က သူ႔ျပည္သူ ေတြကုိ မပစ္ဘူး။ သူ႔ျပည္သူေတြ ဘက္က ရပ္တည္တယ္။
ဒါကုိ ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္က စံနမူနာ ယူသင့္တယ္” လို႕ေျပာသြားတယ္။
ဟုတ္ပါရဲ့။
ဒါေပမယ့္ အီဂ်စ္မွာ အီဂ်စ္စစ္တပ္က ဘာေၾကာင့္ မပစ္တာလည္း။ ေနာက္ခံ
ဇာတ္ေၾကာင္းေတြက ဘာလဲ ဆိုတာလည္း ျပန္ၾကည့္ဖို႕ လိုပါတယ္။
အီဂ်စ္ျဖစ္ရပ္ကို
သံုးသပ္မႈ မလုပ္ခင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕အားလံုး သတိျပဳသင့္တာက အေမရိကန္ရဲ့
အေရွ႕အလယ္ပုိင္း ေဒသ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ေရး အစီအစဥ္မွာ အီဂ်စ္၊
တူနီးရွား၊ ယီမင္နဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ ေဒသက ေဆာ္ဒီ၊ ကူ၀ိတ္၊ ယူေအအီး စတဲ့
ေစာ္ဘြား ႏုိင္ငံမ်ား လံုး၀မပါဘူး ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အေမရိကန္ရဲ့
အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေခါင္းစဥ္ ေအာက္က ပစ္မွတ္ႏုိင္ငံ
ေတြဟာ အေမရိကန္နဲ႕ အစၥေရးကို ဆန္႕က်င္ေနတဲ့ အီရန္၊ ဆီးရီးယား၊ လစ္ဗ်ား
ႏုိင္ငံမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္
အီဂ်စ္၊ တူနီးရွား၊ ယီမင္နဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ ေဒသ ေစာ္ဘြား ႏုိင္ငံမ်ားဟာ
အေမရိကန္စံနဲ႕ ညီတဲ့ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီ စနစ္နဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးမ်ား
ထြန္းကားေနလို႕ လားလို႕ ေမးရင္ေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႕ ေျဖရမွာပါ။
ႏုိ္င္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ အပါအ၀င္ လြတ္လပ္တဲ့
လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕မ်ားရဲ့ အစီရင္ခံစာ မ်ားကို ဖတ္လိုက္ရင္ ဒီႏုိင္ငံေတြဟာ
အာဏာရွင္ စနစ္၊ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္နဲ႕ လူတစ္ဦး၊ မိသားစု တစ္စုက
စိတ္ႀကိဳက္ ခ်ယ္လွယ္ေနၿပီး ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ
ေျပာဆိုခြင့္ဆိုတာ မရိွဘူး ဆိုတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ အီဂ်စ္ဆိုရင္ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္မွာ
ဖာရြတ္ဘုရင္ကို စစ္တပ္က ျဖဳတ္ခ်ၿပီးထဲက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ ျဖစ္တဲ့ နာဆာ၊ ဆဒတ္၊
မူဘာရက္တုိ႕ပဲ ဆက္တုိက္ အာဏာယူ ထားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္
ဒီႏုိင္ငံ အားလံုးဟာ ေရနံေၾကာင့္၊ အစၥေရး ႏုိင္ငံ လံုၿခံဳေရးအတြက္၊
အၾကမ္းဖက္၀ါဒ တုိက္ဖ်က္ေရး စစ္မွာ အဓိက မဟာမိတ္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ စတဲ့
အေမရိကန္ရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ မရိွမႈ၊
လူ႕အခြင့္အေရး မရိွမႈ ဆိုတာေတြကို မသိခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ေနခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
ဒီလို ခ်ဳပ္ကိုင္မႈေတြေၾကာင့္ တစ္ခ်ိန္မွာ လူထုက အံုႂကြလာမယ္ ဆိုရင္
အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ ၀ါဒီေတြ ၀င္ၿပီး ေနရာယူ ႏုိင္တယ္ ဆိုတာကို အေမရိကန္က
သိပါတယ္။ ဒီအျဖစ္မ်ိဳးကို ၁၉၇၉ ခုႏွစ္တုန္းက အီရန္မွာ ႀကံဳခဲ့ရၿပီး
ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း ဘုရ္ွလက္ထက္ ထဲက အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ
အၾကမ္းဖက္၀ါဒ အေျခမခံ ႏုိင္ဖို႕အတြက္ ျပဳျပင္ေရးေတြ လုပ္ဖို႕
တိုက္တြန္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အီဂ်စ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မူဆလင္ ညီေနာင္အဖြဲ႕
မထင္မွတ္ပဲ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ား ရလိုက္တဲ့အခါ၊ ပါလက္စတုိင္းေဒသ
ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ဟားမားစ္ေတြ အမ်ားစု ႏုိင္တဲ့အခါနဲ႕ လက္ဘႏြန္
ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဟစ္ဇစ္ဘူလာေတြက အမ်ားစု ရလိုက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ အာရပ္ကမာၻရဲ့
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဆိုတာလည္း အသံတိတ္ သြားခဲ့ပါတယ္။
၁၉၇၉
တုန္းက အေမရိကန္သမၼတ ကာတာဟာ ဆိုဗီယက္အုပ္စုကို တုိက္ဖို႕အတြက္
လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥကို ေရွ႕တန္းတင္ လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရွားဘုရင္ကို ဆန္႕က်င္တဲ့
လူထုအံုၾကြမႈေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ကာတာက ရွားဘုရင္ကို အတုိက္အခံ ေခါင္းေဆာင္
ဘာတီယာကို ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ခန္႕ၿပီး နန္းစြန္႕လိုက္ဖို႕ ဖိအားေပးခဲ့တယ္။ ကာတာ
အစိုးရက ဘာတီယာ အစိုးရဟာ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ ဒီမိုကေရစီေရး ဆုိင္ရာ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ၿပီးရင္ အေျခအေနကို ထိန္းႏုိင္မယ္၊ အေမရိကန္ရဲ့
မိတ္ေဆြေကာင္း အျဖစ္နဲ႕ ေနလိမ့္မယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း
အေမရိကန္ ေတြက အီရန္စစ္တပ္ကို ေဘးေရွာင္ေနဖို႕
ဖိအားေပးခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕က်ေတာ့ ဘာတီယာ အစိုးရဟာ ႏွစ္ပတ္အတြင္း
ၿပိဳလဲသြားျပီး ခုိေမနီ ဦးေဆာင္တဲ့ အစၥလမ္၀ါဒီ အစိုးရ တက္လာခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္း အျဖစ္အပ်က္ေတြက ေတာ့ အားလံုးသိတဲ့အတုိင္းပါပဲ၊ အရင္တံုးက
ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက အေမရိကန္အမာခံမဟာမိတ္ အီရန္ဟာ အေမရိကန္ ကို တူးတူးခါးခါး
ဆန္႕က်င္သူ ျဖစ္လာရံုမက အေရွ႕အလယ္ပို္င္း ေဒသတြင္းက အေမရိကန္ ဆန္႕က်င္ေရး၊
အစၥေရး ဆန္႕က်င္ေရး လုပ္ေနတဲ့ အဖြဲ႕ မွန္သမွ်ကို ေထာက္ခံသူ ျဖစ္လာပါတယ္။
အခုအခ်ိန္ မွာေတာ့ အႏုျမဴ လက္နက္ ပိုင္ဆုိင္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္လာတဲ့ အဆင့္
ျဖစ္လာပါျပီ။
အာရပ္ကမာၻမွာ
စစ္တပ္အင္အား အႀကီးမားဆံုး ျဖစ္တဲ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံမွာ အီရန္ ေတာ္လွန္ေရး
ဆန္ဆန္ ဆႏၵျပမႈေတြ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ အိုဘားမား အစိုးရ အီရန္တုန္းကလို
သူ႕အရိွန္နဲ႕သူ လႊတ္မထား ေတာ့ပဲ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို သူတို႕ လိုခ်င္တဲ့
ပံုစံျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ အီဂ်စ္ကိစၥ ျဖစ္ကထဲက အိုဘားမား၊ ကလင္တန္တို႕ ေျပာတဲ့
စကားေတြကို ၾကည့္ရင္ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရးကို ညင္ညင္သာသာ လုပ္ရမယ္။ အသြင္
ကူးေျပာင္းမႈက အရင္ကထက္ ပိုဆိုးတဲ့ အေျခအေနကို ျပန္ေရာက္သြားလို႕
မျဖစ္ဘူးလို႕ ေျပာခဲ့တာကို ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ မူဘာရက္ကို
ဆႏၵျပမႈေတြကို အၾကမ္းဖက္ လူစုမခြဲဖုိ႕ အတြက္ ဖိအားေပး ခဲ့သလုိ အီဂ်စ္စစ္တပ္
ကိုလည္း အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီး ဂိတ္ကိုယ္တုိင္ ဖုန္းဆက္ၿပီး
ေျပာခဲ့ရတယ္။ ကလင္တန္ ဥေရာပ လံုၿခံဳေရးရာ အစည္းအေ၀းမွာ အီဂ်စ္ရဲ့ ျပဳျပင္
ေျပာင္းလဲေရးဟာ အီဂ်စ္အတြက္ အေရးႀကီးသလို အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ရိွတဲ့
အေမရိကန္ရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ိဳးစီးပြား အတြက္လည္း အေရးႀကီးတယ္လုိ႕ ၀န္ခံသြား
ခဲ့ပါတယ္။
ဘာ့ေၾကာင့္လည္း
ဆိုေတာ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံေရးမွာ မူဘာရက္ရဲ့ အာဏာရ NDP ပါတီၿပီးရင္ အစၥလမ္
အေျခခံ၀ါဒီ ျဖစ္တဲ့ မူဆလင္ ညီေနာင္မ်ား အဖြဲ႕က အင္အား အေကာင္းဆံုး
ျဖစ္ေနလို႕ပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေမရိကန္က ပထမဆံုး
မူဘာရက္ အနားယူ၊ သူ႕ေနရာမွာ ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲေဟာင္း ဆူေလမန္နဲ႕
အစားထိုးဖို႕ ႀကိဳးစားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လည္း မူဘာရက္က ၁၉၈၁ ထဲက မခန္႕ဘဲ
ထားခဲ့တဲ့ ဒုသမၼတ ေနရာမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးဆူေလမန္ကို ခန္႕ခဲ့ၿပီး သူ႕အာဏာ
အခ်ိဳ႕ကို လႊဲေပးကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ဖို႕ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ လူထုေထာက္ခံမႈ မရတဲ့အတြက္ ေနာက္ဆံုး တပ္ကို အာဏာ လႊဲေျပာင္း
ယူခုိင္းလိုက္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အီဂ်စ္စစ္တပ္ဟာ
၁၉၇၉ ခုႏွစ္ထဲက အေမရိကန္ စစ္ေရး အကူအညီကို တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ တစ္ဘီလီယံေက်ာ္
ႏွစ္စဥ္ ရခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အီဂ်စ္ စစ္အရာရိွ ေတြဟာ အေမရိကန္
စစ္ေက်ာင္းေတြမွာ တက္ခြင့္ရခဲ့ၿပီး ထိပ္တန္းအရာရိွ အားလံုးဟာ အေမရိကန္
train ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္လက္နက္ပစၥည္း အားလံုးဟာ အေမရိကန္လုပ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ အေမရိကန္ အေနနဲ႕ အီဂ်စ္စစ္တပ္ ေပၚမွာ အေတာ္ေလး
ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ ရိွသလို အီဂ်စ္စစ္တပ္ အေနနဲ႕လည္း အီဂ်စ္ ႏုိင္ငံေရးမွာ
သူတို႕ရထားတဲ့ အခန္းက႑ကို ဆက္ရဖို႕ အေမရိကန္ အကူအညီေတြ ဆက္ရဖို႕ လုိေန
ပါတယ္။ အီရန္မွာ ခုိေမနီ အာဏာရေတာ့ ရွားလက္ထက္က ဗိုလ္မွဴးႀကီးနဲ႕ အထက္
စစ္အရာရိွ အားလံုးကို ခံုရံုးတင္ၿပီး ေထာင္ခ်တာ၊ ေသဒဏ္ ေပးတာလုပ္ခဲ့တယ္။
အီဂ်စ္ စစ္တပ္ဟာ ဒီလိုျဖစ္တာ မခံႏုိင္ပါဘူး။
ဒါ့ေၾကာင့္
အီဂ်စ္မွာ စစ္တပ္က အာဏာလႊဲယူ လိုက္တာဟာ အားလံုး လက္၀ါး႐ိုက္ၿပီး
လုပ္လုိက္တဲ့ ကိစၥ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တစ္ျခားႏုိင္ငံက အာဏာသိမ္း စစ္တပ္လို
အာဏာသိမ္းတဲ့ အတြက္ အေမရိကန္ရဲ့ ဒဏ္ခတ္မႈကို ခံရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရ ဟာလည္း မူဆလင္ ညီေနာင္မ်ား အဖြဲ႕လို ပါတီက ျဖစ္မွာ
မဟုတ္ပါဘူး။
တစ္ဆက္တည္း
ဆက္ေျပာရရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ တူနီးရွားကေန စၿပီး ျဖစ္လာတဲ့
ဆႏၵျပမႈေတြဟာ အေရွ႕ဥေရာပမွာ ျဖစ္သလို အေမရိကန္ အတြက္ ရင္ေအးစရာ မဟုတ္ပါဘူး။
အခု ဘာရိန္းမွာ ျဖစ္ေနတာကို ၾကည့္ပါ။ ဘာရိန္းက အေမရိကန္ မဟာမိတ္
အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားက ဆူနီေတြ၊ ဒါေပမယ့္ တိုင္းျပည္ရဲ့ လူဦးေရ ၆၆ % က
အီရန္နဲ႕ တူတဲ့ ရီွယာ မူဆလင္ေတြ၊ အခု ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ဖို႕ ဆႏၵျပေနသူ ေတြက
ရီွယာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႕သာ ေအာင္ျမင္ သြားၿပီး လက္ရိွေစာ္ဘြား ျပဳတ္က်သြားရင္
ရီွယာေတြပဲ တက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း အခု ဆႏၵျပသူ ေတြကို
အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြင္းတဲ့ ကိစၥ အေပၚ အေမရိကန္က အေပၚယံ ေလာက္ပဲ စိုးရိမ္မိတယ္
ဆိုတဲ့ စကားေလာက္နဲ႕ တုန္႕ျပန္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္
အေမရိကန္ လုပ္ေနတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာက လူေတြ လက္ခံႏုိင္မယ့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို
အေမရိကန္ရဲ့ မိတ္ေဆြမ်ားက ဦးေဆာင္ၿပီး သူတုိ႕ လိုခ်င္တဲ့ ပံုစံအတုိင္း
သြားႏုိင္ဖို႕ လုပ္ေနတာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ေတြကို မျမင္ပဲ
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အီဂ်စ္လို ျဖစ္လာမယ္လို႕ စိတ္ကူး ယဥ္ရင္ေတာ့
မွားပါလိမ့္မယ္။
Credit : ပိေတာက္ေျမ